KHI CÔ GIÁO GHI NHẦM ĐẦU BÀI

 

            Lớp 4A có phong trào thi đua vở sạch chữ đẹp đã được học sinh nhiệt tình hưởng ứng. Sau khi kiểm tra bài cũ, cô giáo ghi đầu bài của tiết học lên bảng. Em Long cặm cụi, cẩn thận ghi đầu bài mới vào vở sạch sẽ của mình. Bỗng cô giáo phát hiện ra mình đã ghi nhầm đầu bài bèn thông báo cho học sinh và ghi lại đầu bài lên bảng. Em Long cảm thấy bực bội xé ngay trang vở vừa viết và càu nhàu nói: “Viết như vậy mà cũng viết”. Cô giáo cũng nghe thấy. Ở vào tình huống này bạn xử lý sao đây?

            1. Lờ đi coi như không nghe thấy câu nói của Long.

            2. Quay sang hỏi em học sinh nào đã nói câu đó và phê bình em đó trước lớp.

            3. Nhận sự sơ suất của mình trước các em, nhưng cũng đồng thời phân tích cho các em hiểu những sai sót của em Long. Cô nói cho các em hiểu rằng trong cuộc sống đôi khi mọi người cũng có lúc nhầm lẫn.

*****

            Đây là một tình huống rất dễ xảy ra nhất là ở những lớp thuộc bậc tiểu học. Với các em, phong trào “vở sạch chữ đẹp” có một ý nghĩa kích thích rất lớn trong việc rèn luyện tính cẩn thận, nghiêm túc trong học tập. Nhưng đôi khi do trẻ quá đề cao, và hiểu một cách máy móc nên cũng gây ra không ít tình huống khiến cho các cô giáo khó xử. Và đây là một ví dụ.

            Trước hết bạn phải thừa nhận rằng lỗi đầu tiên thuộc về mình do đã không cẩn thận. Nhưng đối với học sinh lớp lớn hơn (trung học cơ sở trở lên) thì chuyện đó chẳng có gì to tát cả vì cô giáo thì cũng có lúc phải nhầm chứ. Mà nhầm thì bỏ đi viết lại có sao đâu. Sự hiểu biết và dễ thông cảm của các em sẽ không làm bạn phải áy náy.

            Nhưng ở đây bạn phải đối mặt với một học sinh còn quá nhỏ. Các em chưa ý thức được mọi việc một cách chính xác nên rất dễ “quan trọng hóa vấn đề”. Hơn nữa ở tuổi này các em còn vô tư, bồng bột nên nghĩ gì nói nấy một cách không do dự. Và đây dù sao cũng là phản ứng của học sinh khi chỉ vì lỗi nhỏ của cô giáo mà có thể ảnh hưởng đến thành tích thi đua của mình. Hiểu được đặc điểm tâm lý này, bạn có thể sẵn sàng bỏ qua câu nói bột phát đó của em. Và đó cũng có thể là cách bạn “né tránh” phải thú nhận sự nhầm lẫn của mình.

            Nhưng thái độ im lặng của bạn không làm cho học sinh cảm thấy thỏa mãn. Có thể trong lúc “hậm hực” vì phải viết lại mà không do lỗi của mình em học sinh đó sẽ nghĩ: “Tại sao mình nhầm, mình sai thì phải xin lỗi cô giáo, mà cô giáo nhầm thì chẳng thấy nói năng gì”. Nếu để suy nghĩ đó tồn tại thì quả thật là tai hại. Dù các em còn rất nhỏ nhưng không vì thế mà chúng ta nghĩ chúng không để ý, dễ bỏ qua mọi chuyện. Ngược lại trẻ em đặc biệt tinh tế trong việc thiết lập sự công bằng trong quan hệ với bạn bè, thầy cô, chính vì thế hay xuất hiện tâm lý so sánh, xét đoán. Nếu chúng không nhận được sự đối xử công bằng ở người lớn thì lần sau rất khó có thể khiến chúng nghe lời. Vì vậy trong tình huống này thái độ im lặng của bạn là hoàn toàn không có lợi.

            Là một giáo viên chắc chắn bạn sẽ không vừa lòng khi nghe học sinh nói ra câu đó dù là bột phát. Nhưng bạn có thể trách mắng học sinh khi lỗi thực ra thuộc về mình? Nếu bạn cẩn thận một chút chắc là đã không thể có chuyện đó xảy ra. Chính vì vậy, sự nghiêm khắc của bạn trong lúc này có thể làm các em nể sợ nhưng trong lòng chúng không thực sự bằng lòng vì cảm giác mình bị mắng oan.

            Không có cách nào khác dù không muốn bạn cũng phải thành thật nhận lỗi trước học sinh là đã có sự nhầm lẫn. Bạn có thể đưa ra một lý do nào đó để giải thích và mong các em thông cảm. Nhưng như thế chưa đủ. Bạn cũng phải phân tích cho em Long và các bạn khác trong lớp thấy được chỗ không phải trong cách phản ứng đó. Bạn nên nói cho các em hiểu ở đời không ai là không một lần có sơ xuất. Cô đã nhầm nhưng đáng lẽ ra em Long không nên có phản ứng mạnh như vậy. Thành tích thi đua là quan trọng, nhưng điều ý nghĩa nhất là rèn luyện cho các em tính kiên trì, cẩn thận và ý thức nghiêm túc trong học tập. Không một thầy cô nào có thể trừ điểm thi đua của em khi trong cả một quá trình rèn luyện em chỉ có một nhầm lẫn nhỏ. Khi các em đã hiểu ra thì thực sự bạn đã thành công trong việc giúp các em biết cách kiềm chế bản thân trong những tình huống giao tiếp xã hội để tránh có những biểu hiện và lời nói không phù hợp.

 

THANH NIÊN NGOÀI TRƯỜNG ĐÓN ĐÁNH HỌC SINH

 

            Do va chạm xích mích, một số thanh niên ngoài trường đến chờ lúc tan học sẽ đến đánh một học sinh lớp bạn chủ nhiệm. Vô tình biết được thông tin này, bạn sẽ ứng xử thế nào?

            1. Coi chuyện xích mích ngoài phạm vi nhà trường không phải là trách nhiệm của mình, không có trách nhiệm giải quyết

            2. Nhắc nhở học sinh, cần hòa giải mâu thuẫn với bạn và không được gây chuyện đánh nhau tại cổng trường

            3. Yêu cầu học sinh lưu lại trường. Cử lớp trưởng hoặc một bạn trong lớpvề báo ngay cho gia đình đến đón bạn học sinh đó về. báo cáo với bảo vệ trường giải tỏa đám thanh niên đó. Nếu thấy có dấu hiệu còn có khả năng số người đó tìm cách đón đánh học sinh của lớp bạn thì báo cho công an địa phương nhờ can thiệp khi cần thiết.

*****

            Đây không phải là một tình huống hiếm gặp nhất là đối với những học sinh ở bậc phổ thông trung học. Ở độ tuổi này tuy các em đã có sự trưởng thành nhưng tính cách vẫn còn khá xốc nổi, dễ bị kích động. Nên đôi khi chỉ vì những lý do rất nhỏ nhặt (một câu nói trêu chọc, một cái huých vô tình, hay thậm chí là một cái nhìn “đểu”) cũng có thể dẫn đến mâu thuẫn và đánh lộn.

            Trong trường học dù học sinh có quậy phá đến đâu cũng phải “kiêng nể”, dè chừng một chút nên ít xảy ra xô xát lớn. Nhưng bạn có nghĩ đến trường hợp chúng “gây oán, kết thù” ở đâu đó rồi mang vào trường “giải quyết”?

            Tình huống này liên quan đến vấn đề sức khỏe và tính mạng của học sinh. Liệu bạn có thể chọn cách xử lý 1? Mặc dù biết rằng đây là chuyện xích mích ở ngoài trường nhưng nó liên quan trực tiếp đến học sinh của bạn. Dù chưa biết đúng sai thế nào nhưng một hành động can ngăn không để xảy ra đánh lộn vào lúc này là hết sức cần thiết. Nếu bạn vô tình bỏ qua vì một suy nghĩ thiếu trách nhiệm, bạn sẽ cảm thấy thế nào khi chẳng may hậu quả đáng tiếc xảy ra?

            Vậy bạn sẽ phải đóng vai một người “hòa giải”? Nhưng liệu có thể giải quyết triệt để tình huống này khi chỉ bằng biện pháp nhẹ nhàng như vậy? Vì những thanh niên ngoài đã phải đến mức kéo đến tận trường để tìm học sinh của bạn thì chắc chắn sẽ không dễ dàng bỏ qua chỉ vì vài lời giảng hòa. Bạn có chắc chắn rằng chúng “vâng, dạ” nghe bạn lúc đó thì chúng không thể tìm chỗ khác để “giải quyết”.

            Chính vì thế trong tình huống này chọn cách xử lý 3 là hợp lý. Làm như vậy bạn có thể tạm thời tránh cho học sinh của mình phải trực tiếp đối đấu với nguy hiểm. Sau đó bạn phải thẳng thắn tìm hiểu lý do tại sao xảy ra mâu thuẫn đó và tìm cách giải quyết dứt điểm. Nếu lỗi thuộc về học sinh của bạn, bạn phải động viên em đứng ra nhận lỗi. Nhưng nếu những thanh niên ngoài trường vì một lý do nào đó “bắt nạt” học sinh của bạn thì cần phải có thái độ kiên quyết và nhờ đến sự giúp đỡ của những tổ chức khác nếu cần.

         Sự nhanh trí, quyết đoán và có lý, có tình là mấu chốt để bạn xử lý thành công tình huống này.

 

HỌC SINH YÊU NHAU

 

Theo dư luận của học sinh, bạn phát hiện trong lớp bạn chủ nhiệm có một đôi hình như “đã yêu nhau”. Bạn thấy cả hai thường không chú ý nghe giảng khi ở trong lớp. Và một lần bạn gặp họ đi xem phim cùng nhau và bạn hoàn toàn khẳng định tin “đồn thổi” ấy là đúng sự thật. Điều đáng nói đây là năm cuối cấp, và sức học của cả hai học sinh ấy đều có chiều hướng đi xuống, nhất là cậu con trai từ một học sinh khá giỏi đã tụt xuống mức trung bình khá. Là một chủ nhiệm lớp, trước tình huống đó bạn xử lý ra sao? (chọn 1 trong 4 cách xử lý dưới đây)             1. Biết rõ hiện tượng đó, nhưng vì nghĩ chúng đã lớn, có tự do cá nhân và cần phải tự lo cho bản thân mình nên bạn coi như không biết. Thậm chí bạn còn nghĩ: “Nếu mình “nhúng tay vào” chúng không hiểu lại bảo mình “lắm chuyện” can thiệp vào đời tư của người khác, vừa mất thời gian lại vừa khiến chúng coi thường.             2. Bạn tìm mọi cách để “phanh phui” sự việc này trước lớp và nhắc nhở rất gay gắt cả hai học sinh đó và có ý muốn cấm đoán không được yêu đương khi còn là học sinh.             3. Bạn khéo léo tìm gặp riêng từng học sinh một và có cách nhắc nhở nhẹ nhàng, tế nhị để chúng quan tâm đến chuyện học tập, vừa không ảnh hưởng đến kết quả của bản thân vừa không ảnh hưởng đến thành tích chung của cả lớp.             4. Bạn làm như không biết chuyện hai em đó có tình cảm với nhau, và cho lớp tổ chức một buổi thảo luận về “tình yêu tuổi học trò” để định hướng đúng đắn cho các em qua những lời tâm sự của bạn. Sau đó bạn có thể gặp riêng từng em, ân cần tâm sự hỏi han xem lý do gì khiến các em học hành sa sút để các em có thể giãi bày và bạn sẽ đưa ra lời khuyên chân tình, xác đáng. *****             Việc nảy sinh tình cảm khác giới ở các em tuổi trung học phổ thông hiện nay không còn là hiện tượng hiếm hoi, nếu không muốn nói là khá phổ biến. Điều này xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi. Đồng thời cũng do những tác động tiêu cực của những hiện tượng sản phẩm văn hóa không lành mạnh, khiến các em “trưởng thành” quá sớm. Ở cái tuổi lãng mạn và bồng bột này, các em dễ dàng có cảm tình với nhau qua một ánh mắt, một nụ cười, mến nhau vì tài hát hay, đàn giỏi, hay cũng có khi “yêu nhau” chỉ vì phục sức học của nhau… và muôn vàn lý do “chính đáng” khác để yêu nhau. Vì vậy các thầy cô giáo cần có cái nhìn thông cảm và hiểu được tâm sinh lý lứa tuổi của các em để có cách xử lý cho phù hợp.             Bạn có thể bỏ qua không “động chạm” gì đến chuyện đó vì cho rằng đó là việc riêng của chúng và đó cũng có thể là giải pháp “an toàn”. Nhưng liệu xử lý như vậy có thiếu trách nhiệm quá không? Vì học sinh của bạn đang học năm cuối đáng lẽ phải dành thời gian cho những chuyện thi cử bù đầu, và chắc chắn bạn cũng chẳng vui vẻ gì khi chứng kiến những học sinh khá giỏi của mình lại học hành sa sút. Và biết đâu vì sự thiếu quan tâm của bạn mà có thể hai học sinh của bạn sau đó sẽ gặp phải những hậu quả tai hại nào chăng? Nếu là một người giáo viên có trách nhiệm với học trò chắc chắn bạn không bao giờ chọn cách giải quyết có vẻ “an toàn” cho bản thân này.             Nhưng nếu quá “trách nhiệm” xử lý theo cách thứ hai thì thật sai lầm. Đó là cách xử lý rất thiếu tế nhị, không đạt được hiệu quả mà thậm chí lại còn phản tác dụng. Ở lứa tuổi này, các em đã ý thức được tự do cá nhân và cần người lớn phải tôn trọng những nhu cầu chính đáng. Nếu bạn hy vọng rằng đưa ra phê bình trước lớp mà khiến chúng xấu hổ và “chấm dứt” chuyện yêu đương thì thật là những suy nghĩ quá giản đơn. Vì nhiều học sinh ở lứa tuổi này có quan niệm rằng đó là chuyện hết sức bình thường, chẳng có gì phải xấu hổ cả. Và nếu gặp phải những cô cậu khá bướng bỉnh, chúng có thể “bật” lại ngay lập tức: “Đây là chuyện riêng của chúng em, không cần thiết cô và các bạn phải can thiệp” thì bạn biết nói gì được nữa đây? Và bạn tỏ ý cấm đoán? Liệu có tác dụng gì không, hay cũng chỉ khiến các em “rút lui về hoạt động bí mật”, không công khai chuyện tình cảm của mình, nhưng biết đâu đấy, càng cấm đoán các em càng “yêu nhau” say đắm thì sao?             Bạn có thể chọn cách xử lý 3, gặp riêng từng em để khuyên giải, phân tích cho các em hiểu cái lợi, cái hại của việc yêu đương quá sớm và nhất là các em còn đang tuổi học trò, đang phải tập trung toàn bộ sức lực cho việc học hành thi cử. Hãy dùng những lời lẽ thật chân tình, khéo léo, tế nhị để chuyện trò, tâm sự thật gần gũi. Bạn hãy khuyên em học sinh nữ nhắc nhở, giúp đỡ người bạn trai học tập thật tốt. Còn đối với em học sinh nam, bạn hãy tác động tới lòng tự kiêu, tính hiếu thắng của em, làm cho em thấy được rằng hình ảnh người con trai hoàn hảo trước mắt bạn gái trước hết phải giỏi giang, có kiến thức, tư duy… để em cảm thấy mình cần phải cố gắng học tập cho thật tốt.             Bạn hãy nói với các em rằng: “Cô rất hiểu chuyện tình cảm ở lứa tuổi các em vì dù sao cô cũng đã từng trải qua. Đó là nhu cầu tâm lý bình thường, nên cô không hề có ý cấm đoán hay lên án các em. Chỉ có điều, cô mong muốn các em hãy giữ một tình cảm trong sáng của tuổi học trò, và cùng giúp đỡ, động viên nhau tiến bộ, tập trung thời gian cho việc học tập. Như thế tình cảm các em dành cho nhau mới thực sự có ý nghĩa và bền vững”.             Đó là một cách ứng xử hay. Nhưng phương án 4 vẫn là tối ưu nhất. Trước tiên bạn hãy làm như chưa hề biết chuyện của hai em học sinh đó. Nhân một buổi sinh hoạt bạn đưa ra vấn đề: “Tình yêu ở tuổi học trò” để các em trong lớp cùng tham gia thảo luận, trao đổi, đưa ra ý kiến riêng của mình. Bạn hãy làm như “vô tình” gọi hai em học sinh đó lên phát biểu ý kiến trao đổi cùng các bạn. Đây là một đề tài khá kín đáo, tế nhị, vì vậy trong buổi sinh hoạt đó, bạn nên gần gũi trò chuyện cùng các em như một người chị gái để hiểu các em hơn. Có như thế bạn mới có thể biết được những suy nghĩ thực sự của các em về vấn đề này. Đồng thời trong khi nói chuyện bạn cũng định hướng cho các em nên duy trì một tình bạn trong sáng, cùng đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập và trong cuộc sống. Bạn cũng nên chỉ cho các em thấy rằng ở độ tuổi này các em chưa đủ chín chắn để kiểm soát tình cảm của mình ở mức độ phù hợp nên rất dễ xảy ra những tác động không tốt, nhất là chểnh mảng việc học hành. Những câu chuyện vui từ kinh nghiệm bản thân, từ sách báo hay đơn giản chỉ là kết quả của phút “sáng tác ngẫu hứng” liên quan đến vấn đề này sẽ có tác động rất lớn. Óc hài hước của bạn là công cụ rất hữu hiệu khi phải xử lý những vấn đề tế nhị.             Sau đó bạn cũng nên gặp riêng từng em học sinh đó hỏi han xem vì sao thời gian gần đây các em lại học sa sút. Đó cũng là cơ hội để bạn “nhắc nhở” khéo các em về chuyện yêu đương đã ảnh hưởng đến việc học tập. Với sự ân cần của bạn, chắc chắn các em sẽ tâm sự, chia sẻ và lúc đó bạn sẽ đưa ra những lời khuyên phù hợp.             Nên lưu ý rằng, bạn phải đến với học sinh bằng tình thương yêu chân thành để thuyết phục các em với lý lẽ và kinh nghiệm sống của một người đã từng trải, phải tạo cho học sinh sự cởi mở, tin tưởng… vì có một nguyên lý rất đơn giản: bạn đến với ai bằng trái tim thì bạn sẽ nhận lại những lời nói cũng xuất phát từ trái tim của họ.

TẠI SAO EM KHÔNG CÓ BÀI

 

            Trong giờ trả bài kiểm tra 15 phút, một em học sinh đứng lên thắc mắc với bạn một cách gay gắt: “Tại sao em không có bài?”. Bạn xử lý như thế nào?

            1. Bạn rất bức và quay lại nói: “Tôi thu bao nhiêu bài thì tôi trả bấy nhiêu, không thể biết được tại sao em không có bài”.

            2. Bạn giật mình và nghĩ có thể đã để mất bài của học sinh ở đâu đó nên bạn nói không lấy điểm lần này của em đó nữa.

            3. Bạn bình tĩnh nói với học sinh đó là lát nữa hết giờ bạn sẽ kiểm tra lại rồi sẽ có câu trả lời chính xác.

******

            Đây là một tình huống đơn giản song lại rất dễ khiến các giáo viên lúng túng. Bạn đã rất cẩn thận và chắc chắn là giữ bài của học sinh đầy đủ, nhưng đột nhiên có em đứng lên thắc mắc như vậy sẽ khiến bạn không khỏi giật mình. Trong tình huống đột xuất đó một suy nghĩ vụt qua: “Có thể mình lại để mất bài của học sinh sao? Nhưng chẳng lẽ lại “thú nhận” ngay lúc này thì thật mất uy tín quá”. Thế là bạn đành tìm cách không chế sự lúng túng của mình bằng cách khẳng định rất kiên quyết: “Tôi thu bao nhiêu bài thì trả bấy nhiêu…” nghe có vẻ rất logic. Thực ra đó lại là cách chống chế rất thiếu trách nhiệm. Nhưng cũng có giáo viên đã chữa cháy bằng cách cho qua không lấy điểm lần này của em học sinh đó. Hành động đó ngang nhiên thừa nhận là bạn đã làm mất bài của học sinh khi thực sự bạn chưa hề biết lỗi có thuộc về mình hay không. Nếu trong trường hợp bạn gặp phải một “cao thủ” là một học sinh bướng bỉnh không đồng ý theo cách giải quyết “giảng hòa” ấy của bạn thì bạn biết xử lý sao đây? Và biết đâu đây lại là “độc chiêu” của một cậu học trò tinh quái nào đó, biết cô giáo “yếu bóng vía” nên dù đã không làm bài nhưng cũng vẫn lớn tiếng, may ra “dọa” được cô.

            Tốt nhất trong tình huống này dù thực hư thế nào bạn cũng không nên quyết định cách giải quyết ngay mà nên dành thời gian để kiểm tra lại. Để không làm mất thời gian của lớp, bạn có thể nói: “Cô cũng chưa biết cụ thể lý do vì sao em không có bài. Bây giờ em yên tâm ngồi xuống để học bài, sau giờ học cô sẽ kiểm tra lại”. Và khi kết thúc giờ học bạn phải xem lại kỹ sổ đầu bài và sổ ghi chép riêng của mình để biết chính xác hôm đó có vắng ai không. Nếu trường hợp lớp đi đầy đủ thì chắc chắn là em đó có làm bài và bạn đã để thất lạc bài ở đâu đó. Nhiều giáo viên có thể dạy cùng lúc nhiều lớp khác nhau nên hiện tượng để lẫn bài từ lớp này sang lớp khác là chuyện có thể thông cảm được. Nhưng điều quan trọng là lúc này bạn phải lựa lời nói với em học sinh đó thế nào cho hợp lý. Và chắc chắn qua lần này bạn sẽ tự nhắc nhở mình cần cẩn thận hơn trong việc bảo quản bài kiểm tra của học sinh. Còn trong tình huống bạn phát hiện ra em đó không đi học nhưng lại “lớn tiếng” phản ứng như thế, bạn cần có hình thức nhắc nhở thật nghiêm khắc. Bạn nên gọi riêng học sinh đó ở lại sau giờ học, sau đó phân tích cho em thấy điểm sai trái trong thái độ và hành động của mình. Nếu là lần đầu học sinh mắc lỗi bạn có thể nhân nhượng và cho em làm lại một bài tập khác.

 

 

 

 

 

 

DẠY THAY GIÁO VIÊN BỊ ỐM

 

            Một lần do đồng nghiệp của bạn bị ốm phải nghỉ dạy, bạn được phân công dạy thay. Sau khi kết thúc bài giảng, bạn hỏi các em: “Thầy dạy thế các em có hiểu bài không?”. Các em trả lời: “Thầy dạy hay lắm ạ. Cô A. dạy chúng em chẳng hiểu gì cả. Hay là thầy dạy luôn lớp em đi ạ”. Vào tình huống này bạn chọn cách xử lý nào trong 3 cách sau:

            1. Mỉm cười, im lặng không nói gì.

            2. Phê bình các em, tỏ thái độ không thích khi các em nói “xấu” cô giáo A.

            3. Giải thích cho các em hiểu mỗi người có một phương pháp dạy riêng, không nên phê phán cô A. dạy không hay.

*****

            Đây là một tình huống rất thường gặp và quả là khó xử đối với giáo viên. Vào một lớp lạ dạy thay một đồng nghiệp của mình, đa số các thầy cô đều rất ngại vì có thể phương pháp của mình không giống với thầy cô đang dạy các em khiến các em không quen nên khó tiếp thu bài. Khi kết thúc bài giảng, các thầy (cô) thường hỏi: “Thầy (cô) dạy thế nào, các em có hiểu bài không?”.  Nhưng đến khi nhận được câu trả lời thì chính thầy cô lại bị rơi vào tình huống khó xử.

            Câu trả lời rất hồn nhiên của học sinh: “Thầy dạy hay lắm ạ” có thể chỉ là một lời “xã giao” với thầy giáo mới, nhưng cũng có thể là một lời nói thật. Với câu nói “vô hại” này bạn có thể mỉm cười và cám ơn các em đã nhận xét tốt về cách dạy của thầy. Nghề thầy giáo còn gì hạnh phúc hơn khi nghe học sinh của mình nói như vậy.

            Nếu chỉ dừng lại ở đó thì thật tuyệt vời và chẳng có gì đáng bàn. Nhưng khi học sinh có sự so sánh và ngỏ ý chê bai cô giáo của mình dạy không hay: “Cô A. dạy chúng em chẳng hiểu gì cả” thì vấn đề lại không còn đơn giản nữa. Người ta vẫn nói “Bụt chùa nhà không thiêng” là vì thế. Chưa chắc bạn đã dạy hay hơn cô giáo A như các em nói, mà có thể vì các em đã quen với cô nên cảm thấy cách dạy của cô không còn thú vị. Còn bạn, mới tiếp xúc gặp gỡ các em, nên vì mới lạ nên các em thấy bạn dạy hay hơn cô A. Điều đó có thể lắm chứ!

            Nhưng dù đó là một lời khen thật lòng và nhận xét đúng đi nữa bạn cũng không nên mỉm cười mà không nói gì. Vì như vậy rất dễ khiến các em hiểu rằng bạn đồng tình với phê phán đó của các em thì thật là tệ hại, và mối quan hệ tốt đẹp giữa bạn và người đồng nghiệp đó rất có thể sẽ bị ảnh hưởng.

            Bạn cũng không nên phê bình các em. Rõ ràng bạn đã hỏi để biết được nhận xét của các em về bài giảng của bạn và các em cũng đã trả lời theo đúng những gì chúng nghĩ. Các em hoàn toàn có quyền được phát biểu những ý kiến chính đáng của mình một cách bình đẳng, dân chủ. Bạn cũng cần phải hiểu rằng đã đến lúc phải thay đổi quan điểm cho rằng chỉ có thầy cô mới có quyền nhận xét, phê bình học sinh, còn các em chỉ biết răm rắp nghe theo chứ không được phép đưa ra ý kiến của mình. Lối tư duy đó sẽ tạo cho học sinh tâm lý ỉ lại, thiếu chủ động và bạn cũng sẽ không bao giờ biết được hiệu quả thực sự cách dạy của mình.

            Vậy chọn cách xử lý 3 là tối ưu. Trước hết, bạn nên mỉm cười cám ơn các em đã chú ý lắng nghe bài giảng và dành tình cảm cho thầy. Điều đó làm thầy rất hài lòng. Sau đó bạn nhẹ nhàng giải thích cho các em hiểu mỗi thầy cô giáo đều có một phương pháp dạy riêng nhưng đều có chung một mục đích là giúp các em hiểu bài, nắm vững được kiến thức. Chính vì vậy các em không nên so sánh để rồi khen người này, chê bai người kia. Bạn có thể nói: “Các em ạ, các em rất may mắn là đã được học cô A, đó là một cô giáo có kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn cao, đã đào tạo được nhiều học sinh giỏi, được học sinh nhiều thế hệ yêu quý, ngợi ca. Có thể là các em chưa quen với phương pháp dạy học của cô nên các em cảm thấy khó khăn trong việc tiếp thu bài giảng. Cách tốt nhất là các em nên trao đổi thẳng thắn với cô để cô trò có thể hiểu nhau. Thầy tin rằng, với một giáo viên luôn có tinh thần trách nhiệm cao như cô A, cô sẽ sẵn sàng điều chỉnh phương pháp dạy để các em dễ hiểu hơn. Và theo thầy các em nên chăm chú nghe cô giảng và có thể điều chỉnh cách học của mình để làm sao đạt được kết quả cao nhất”.

            Với những lời lẽ thấu tình, đạt lý ấy, chắc chắn bạn sẽ được các em yêu quý, tôn trọng không chỉ vì bạn dạy hay mà chủ yếu là vì sự tôn trọng học sinh và đồng nghiệp của bạn.

 

KHI HỌC SINH NỮ YÊU THẦY

 

            Là một thầy giáo trẻ, bạn được học sinh nữ trong lớp mình chủ nhiệm tỏ ý cảm mến, thậm chí có em đã bộc lộ tình cảm yêu đương rất “sâu sắc” với thầy. Bạn chọn cách xử lý nào trong 4 cách dưới đây?

            1. Bạn ngại ngùng, hạn chế tối đa những lúc phải tiếp xúc trực tiếp với em học sinh đó, tìm mọi cách để “tránh mặt”.

            2. Bạn gặp riêng em học sinh đó nhắc nhở em chú tâm vào việc học tập, không nên yêu đương quá sớm.

            3. Bạn đề nghị Ban giám hiệu cho chuyển sang làm chủ nhiệm một lớp khác.

            4. Bạn coi như không biết, vẫn đối xử với em học sinh đó bình thường như những học sinh khác cả trong lẫn ngoài giờ.

******

            Hiện tượng các em học sinh có cảm tình với thầy cô giáo (nhất là các em ở phổ thông trung học) không phải là điều hiếm gặp. Đặc biệt là các thầy giáo trẻ hát hay, đàn giỏi lại “đẹp trai” thường rất hay được các em học sinh nữ cảm mến. Vì vậy nếu thầy giáo cư xử không khéo sẽ có thể gây ra một loạt vấn đề phức tạp làm ảnh hưởng đến quan hệ thầy trò, ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của người giáo viên.

            Gặp tình huống nhạy cảm này, nhiều giáo viên trẻ nhút nhát, chưa có kinh nghiệm đã tỏ ra lúng túng, thường ngại ngùng và tìm mọi cách tránh tiếp xúc, gặp gỡ với em học sinh đó. Làm như vậy là bạn đã vô tình gây cho em một sự hiểu lầm tai hại, em sẽ “ảo tưởng” rằng “chắc thầy cũng có cảm tình với mình thì thầy mới có thái độ như thế”.

            Nhưng cũng không nên quá “bản lĩnh” và thẳng thắn đến mức quyết định gặp ngay em học sinh đó để nhắc nhở, “phê bình”. Hoàn toàn không nên chút nào vì như thế em sẽ cảm thấy tình cảm trong sáng của mình bị tổn thương, có thể còn cảm thấy vô cùng xấu hổ vì đã bị người khác phát hiện ra điều bí mật mà lâu nay em muốn giấu. Bạn có biết đã có nhiều trường hợp sau lần ‘từ chối” thẳng thừng và cương quyết của thầy giáo mà học sinh đã bỏ học?

            Tránh cũng không được mà gặp trực tiếp cũng không xong, bạn tìm đến sự “trợ giúp” của Ban giám hiệu. Bạn sẽ đề nghị được chuyển sang làm chủ nhiệm lớp khác. Nghe có vẻ ổn đấy. Làm như thế bạn sẽ tránh được việc khó xử khi phải tiếp xúc trực tiếp với em, còn em học sinh đó cũng không còn cơ hội ngày ngày nhìn thấy “thần tượng” của mình nên tình cảm cũng dần phai nhạt đi. Nhưng liệu bạn sẽ giải thích trước Ban giám hiệu thế nào đây về lý do xin chuyển? Chẳng lẽ lại nói “chỉ vì một em có cảm tình với tôi”? Bạn có chắc rằng kế sách đó có thể “dập tắt” tình cảm trong lòng em học sinh đó, khiến em sẽ “buông tha” cho bạn? Và bạn cũng có chắc chắn rằng ở lớp mới bạn chủ nhiệm không có em học sinh nữ nào có cảm tình với bạn như em lớp trước? “Tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa”, lúc đó liệu bạn có tiếp tục xin đổi lớp nữa không?

            Tiến thoái lưỡng nan! Vậy chỉ còn cách bạn trực tiếp đối mặt với “sự thật” và tìm cách giải quyết ổn thỏa, không nên lảng tránh. Bạn hãy coi như không biết tình cảm của em học sinh đó (chừng nào em còn giữ trong vòng bí mật chưa thổ lộ trực tiếp với bạn) và vẫn cư xử bình thường, tự nhiên như với tất cả học sinh khác trong lớp. Và hãy nhớ rằng trong những tình huống đặc biệt bạn không được tỏ ra quan tâm “khác thường” đối với em đó mà ngược lại phải tìm cơ hội “công khai” rằng bạn không có tình cảm gì đặc biệt ngoài tình thầy trò với em cả. Bị “từ chối” tế nhị như vậy làm cho em không cảm thấy xấu hổ. Và bạn cũng nên để cho em biết rằng bạn luôn yêu quý những em học sinh chăm ngoan, học giỏi. Biết đâu đó lại là động lực tinh thần giúp em phấn đấu học giỏi để giành được “cảm tình” của thầy. Bạn cũng nên biết rằng tình cảm yêu đương của tuổi học trò đối với thầy cô còn rất bồng bột, cảm tính nhưng không ít những tình cảm sâu sắc. Chính vì thế bạn không nên “tham vọng” sẽ “phá vỡ” nó chỉ bằng vài câu nói, mà nên dùng những hành động ân cần, tế nhị nhưng thẳng thắn, rõ ràng thì dần dần học sinh sẽ hiểu ra vấn đề và có cách cư xử phù hợp. Dù thế nào đi chăng nữa tình cảm trong sàng của các em cũng cần được tôn trọng

 

 

 

 

 

KHI HỌC SINH ĐỀ NGHỊ ĐỔI THẦY GIÁO

 

            Bạn là giáo viên chủ nhiệm của lớp 12A – một lớp ngoan và học giỏi. Nhưng ngay giữa học kỳ I, trong một lần sinh hoạt lớp, em lớp trưởng đứng lên thay mặt cả lớp đề đạt với cô giáo chủ nhiệm về việc đổi thầy giáo dạy Lý. Lý do các em đưa ra là thầy dạy khó hiểu, lại hay có những lời mạt sát, xúc phạm đến các em. Bạn biết là những lời nói của các em về thầy dạy Lý không hoàn toàn sai sự thật. Hơn nữa, với cương vị là một giáo viên chủ nhiệm của một lớp cuối cấp, bạn cũng rất lo lắng cho kết quả học tập của các em, khi mà kỳ thi tốt nghiệp THPT và kỳ thi Đại học sắp đến. Bạn phải làm thế nào đây để vừa giữ được mối quan hệ tốt đẹp với đồng nghiệp, vừa đảm bảo quyền lợi của học sinh?

            Có 3 cách xử lý:

            1. Bạn gạt phắt ngay đề nghị của các em, cho rằng như thế là các em đã thiếu tôn trọng thầy giáo của mình, lười học, lười suy nghĩ rồi đổ lỗi cho thầy. Không kiềm chế được có giáo viên còn “chua cay”: “Sao các anh chị không đề nghị Ban Giám hiệu (BGH) đổi luôn tôi đi?”

            2. Bạn tỏ ra thông cảm với nỗi khổ đó của học sinh phải chịu đựng và hứa sẽ ngay lập tức đề nghị lên BGH đổi một giáo viên khác dạy giỏi hơn. Và bạn sẽ tranh thủ (có giáo viên còn nhân dịp này) “bồi thêm” những câu không tốt về đồng nghiệp trước mặt học sinh.

            3. Bạn tổ chức họp lớp, tìm hiểu thêm ý kiến, nguyện vọng của các em. Nhưng dù thế nào bạn cũng giữ vững nguyên tắc không đổi giáo viên. Bạn sẽ dùng lời lẽ đầy thuyết phục để phân tích cho các em hiểu và thông cảm với thầy dạy Lý. Bạn hứa sẽ có biện pháp góp ý với thầy giáo nhưng không quên nhắc nhở các em cần chủ động suy nghĩ, không nên quá ỷ lại vào thầy giáo.

******

            Trước hết phải thấy rằng tình huống này “động chạm” đến cả mối quan hệ giữa các đồng nghiệp với nhau trong cùng cơ quan, trong thế đối sánh với quyền lợi của học sinh. Là một giáo viên chủ nhiệm bạn hiểu rằng lời phàn nàn của học sinh lớp mình không phải là vô cớ. Vậy mà bạn nỡ gạt phắt ngay đề nghị của các em! Thái độ đó là biểu hiện của sự tự ái cá nhân, nóng vội, và rất có thể bị các em đánh giá là “bao che” cho đồng nghiệp. Bị từ chối kiên quyết như vậy các em chắc chắn sẽ cảm thấy bất bình và mất lòng tin vào vai trò của bạn. Và biết đâu đấy, với thái độ “thiếu trách nhiệm” ấy của bạn một ngày nào đó cả lớp sẽ lên BGH đề nghị đổi nốt cô giáo chủ nhiệm!

            Nhưng là một giáo viên có trách nhiệm lại rất lo lắng cho kết quả học tập của học sinh, bạn tự nhủ sẽ không bao giờ chọn cách xử lý ấy. Và bạn sẽ tỏ ra rất thông cảm với nỗi khổ của các em. Thái độ chia sẻ là cần thiết nhưng trong tình huống bạn chưa hiểu rõ thực hư thì có khi lại tạo ra một “tác dụng phụ” rất lớn. Trong trường hợp này, sự cảm thông của bạn cùng với lời hứa giúp các em đề đạt ngay với BGH sẽ khiến học sinh nghĩ rằng bạn hoàn toàn đồng tình với nguyện vọng này và việc làm của chúng là đúng đắn. Cách xử lý này tạm thời có thể “lấy lòng” học sinh, nhưng bạn có nghĩ đến trường hợp học sinh lớp bạn xin đổi thầy vì thầy rất nghiêm khắc, luôn “bắt” các em làm nhiều bài tập, thầy giáo dạy kiến thức quá cao, cho bài tập quá khó học sinh không hiểu và vì thế không được điểm cao?... Từng trải qua một thời học trò tinh nghịch bạn hiểu rằng không phải lúc nào học sinh cũng hiểu được hết giá trị của thái độ khắt khe ấy. Nếu vội vàng đồng tình “vô điều kiện” như thế, học sinh của bạn đã thực sự mất đi cơ hội để học một thầy giáo tốt. Và bạn sẽ đối mặt với đồng nghiệp sao đây khi đã lở xúc phạm một người giáo viên đáng kính như thế?

            Trong tình huống này, bạn cần thể hiện thái độ tôn trọng những nguyện vọng chính đáng của các em, vì nó liên quan đến quyền lợi “sát sườn” là kết quả học tập. Bạn nên lắng nghe một cách cẩn thận và phải có phương án để thẩm định lại độ chính xác của những lời phàn nàn đó. Bằng những lời nói nhẹ nhàng, bạn có thể hỏi các em những “bằng chứng” cụ thể về việc thầy giảng khó hiểu, khó tiếp thu. Nếu lý do thực sự chỉ ở vấn đề phương pháp, bạn sẽ giải thích cặn kẽ để các em hiểu, từ đó cố gắng tìm ra cách học chủ động hơn. Bạn cũng có thể nêu ra các dẫn chứng về kết quả học tập môn Lý ở các lớp khác cũng do chính thầy dạy. Là một lớp ngoan và học giỏi chắc chắn các em sẽ không thể bỏ qua những lời có sức thuyết phục và cách phân tích sự việc thấu đáo của bạn. Bằng sự khéo léo của mình bạn hoàn toàn có thể làm tròn trách nhiệm của mình trong mối quan hệ với đồng nghiệp và với học sinh thân yêu.